Przewóz drogowy towarów wiąże się z ryzykiem napadów na pojazdy zarówno w czasie jazdy, jak i postoju. Czy utrata towaru w wyniku napadu stanowi okoliczność zwalniającą przewoźnika z odpowiedzialności za szkodę?
Pomimo ryzyka wpisanego w ten typ przewozów, w konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) brakuje uregulowań, które bezpośrednio odnosiłyby się do tego typu sytuacji.
Utrata towaru w trakcie przewozu, w tym również w wyniku napadu, niejednokrotnie wiąże się z odpowiedzialnością odszkodowawczą przewoźnika. W praktyce jednak przewoźnik może się od niej uchronić, powołując się na istnienie przyczyny zwalniającej.
Radca prawny Szymon Szczepanek z Kancelarii Mirosławski, Galos, Mozes w Sosnowcu wyjaśnia, w jaki sposób przewoźnik może powołać się na przyczynę zwalniającą po spełnieniu wszystkich obowiązków i przedstawia także rekomendacje, aby uchronić się przed ewentualnym napadem.
Charakter przyczyny zwalniającej
Przewoźnik w wyniku utraty towaru na skutek napadu, może wykazać, że sytuacja ta spowodowana była okolicznościami, których nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec (art. 17 ust. 2 CMR). Wskazana przyczyna zwalniająca nie ma jednak charakteru uprzywilejowanego, a zatem na przewoźniku spoczywa ciężar udowodnienia jej wystąpienia. Dodatkowe trudności powoduje fakt, że okoliczności, które spowodowały utratę towaru, muszą być niemożliwe do uniknięcia, a ich skutki niemożliwe do zapobieżenia. Oznacza to, że wystąpienie jednej z tych cech będzie niewystarczające. Oceny czy obie te cechy zaistniały jednocześnie, można dokonać porównując zachowanie konkretnego przewoźnika ze wzorcem starannego przewoźnika. Przy ocenie należytej staranności brane jest pod uwagę wiele czynników, które dotyczą zachowania nie tylko przewoźnika i kierowcy, ale również napastników dokonujących napadu.
Obowiązki przewoźnika ważne już na etapie planowania przewozu
Wydawać by się mogło, że w kontekście wystąpienia wskazanej przyczyny zwalniającej znaczenie może mieć wyłącznie zachowanie przewoźnika bezpośrednio przed napadem, w jego trakcie i bezpośrednio po napadzie. Jednakże nie bez znaczenia są również działania lub zaniechania przewoźnika już na etapie planowania danego przewozu, bowiem przewoźnik zobowiązany jest zorganizować przewóz w taki sposób, aby ograniczyć ryzyko napadu. Oznacza to przede wszystkim, że przewoźnik powinien tak wyznaczyć trasę, aby możliwe było zaparkowanie pojazdu w bezpiecznym miejscu (np. na parkingu strzeżonym), przy uwzględnieniu czasu pracy kierowcy i konieczności odpoczynku. Przewoźnik powinien wziąć pod uwagę także to, czy w danym mieście, regionie lub kraju, występuje zwiększone ryzyko napadu, jak również to, czy przewożony towar jest szczególnie narażony na kradzież (np. sprzęt elektroniczny, alkohol, kosmetyki).
Poza wytyczeniem bezpiecznej trasy, przewoźnik może zadbać o bezpieczeństwo także poprzez zastosowanie odpowiedniej naczepy (np. naczepa typu furgon zamiast naczepy burtowej z plandeką), podwójnej obsady kierowców (nawet jeżeli taki obowiązek nie został przewidziany w umowie), jazdę pojazdów w konwoju, zaopatrzenie pojazdów w środki łączności (np. krótkofalówki), czy dodatkowe zabezpieczenia (np. blokady, system antywłamaniowy, przyciski napadowe). Należyta staranność wymaga także, aby przewoźnik przekazał kierowcy szczegółowe informacje dotyczące miejsca dostawy towaru i w razie możliwości, osób uprawnionych do jego odbioru.
Zachowanie kierowcy i napastników
Poza samym działaniem przewoźnika, znaczenia ma także zachowanie kierowcy i napastników. W orzecznictwie zwraca się uwagę, chociażby na to, czy kierowca nie dał pochopnie wiary napastnikom lub innym osobom, czym umożliwił lub ułatwił dokonanie napadu (np. zatrzymując pojazd w nocy na poboczu rzadko uczęszczanej drogi, w wyniku zasygnalizowania przez innego kierowcę problemów z pojazdem). Nie bez znaczenia jest także to, w jaki sposób zachowywali się napastnicy (np. czy byli agresywni), czy posiadali broń lub przebranie (np. przebranie funkcjonariuszy policji).
Nie sposób jednak oczekiwać od kierowcy, aby z narażeniem własnego życia, starał się za wszelką cenę ochronić towar. Dodatkowo przewoźnik i kierowca powinni bezpośrednio po napadzie powiadomić odpowiednie organy ścigania, a nieuzasadnione zaniechanie w tym zakresie może stanowić o rażącym niedbalstwie.
Zwalnia, ale…
Utrata towaru w wyniku napadu może stanowić okoliczność zwalniającą przewoźnika z odpowiedzialności za szkodę. W takiej sytuacji przewoźnik jednak zobowiązany jest do wykazania, że utrata towaru spowodowana była okolicznościami, których nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec. Na ocenę, czy wystąpiły te okoliczności, wpływa wiele czynników, które dotyczą nie tylko kierowcy, ale również przewoźnika i napastników.
Rekomendacje dla przewoźników
Biorąc pod uwagę przedstawione okoliczności, rekomenduje się podjęcie poniższych działań:
9 września 2024
Księgowość w firmach z branży TSL niesie za sobą wiele wyzwań. Złożoność krajowych przepisów podatkowych i celnych, konieczność prowadzenia ewidencji [...]
6 sierpnia 2024
Międzynarodowy transport drogowy rzeczy wymaga odpowiednich uprawnień i dokumentów. Kierowca, który jest obywatelem państwa członkowskiego UE, musi posiadać świadectwo kierowcy. [...]
29 kwietnia 2024
Od 30 kwietnia 2024r. na granicach z UK zaczną się kontrole fizyczne i dokumentacyjne towarów sanitarnych i fitosanitarnych. To wynik [...]
26 stycznia 2024
Przewoźnik przyjmuje zlecenie transportowe od spedycji z oznaczeniem towaru jako “neutralny”, jednak podczas kontroli wychodzi na jaw, że faktycznie przewoził [...]
10 stycznia 2024
W trosce o własne interesy, zleceniodawcy często domagają się od przewoźników tzw. neutralizacji dokumentów transportowych i nakładają kary za brak [...]
11 grudnia 2023
Sektor TSL przechodzi przez istotne zmiany, które odzwierciedlają ewolucję całej branży. Nowe regulacje oraz kierunki rozwoju, wprowadzone w 2023 roku, [...]
2 sierpnia 2023
Prawidłowe funkcjonowanie każdej firmy, niezależnie od wielkości czy branży, jest nierozerwalnie związane z przestrzeganiem zasad prawa.
13 lipca 2023
Bieżąca kontrola przesyłek, oszczędność czasu i bezpieczeństwo danych to kilka z wielu zalet, jakie daje e-CMR, czyli elektroniczny list przewozowy. [...]
29 czerwca 2023
Praca właściciela firmy transportowej, ale także kierowcy, spedytora czy przewoźnika, wiąże się nie tylko z transportem towarów i organizacją tego [...]
26 czerwca 2023
Brytyjski rząd na swojej oficjalnej stronie zachęca polskich przewoźników do udziału w programie akredytacji Civil Penalty Accreditation Scheme. Został on [...]
22 czerwca 2023
Wraz z dynamicznym rozwojem działalności transportowej, obejmującym pojazdy, infrastrukturę, logistykę i zarządzanie, pojawiają się także różne formy patologii. Powodują one [...]
31 maja 2023
1 czerwca wchodzi w życie rozporządzenie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji o zawieszeniu przez Polskę ruchu towarowego na granicy z [...]
7 kwietnia 2025
4 kwietnia 2025
Masz pytania dotyczące branży? Nurtuje Cię jakiś temat? Masz ciekawego newsa, lub pomysł na artykuł? Chciałbyś pojawić się na łamach TSL Biznes? Napisz do nas a my skontaktujemy się z Tobą!
